به نقل از «تابناک»

علت مواضع اخیر مقامات اسرائیل علیه ایران و طرح بحث ترور مقامات ایرانی چیست؟/مناقشه آذربایجان با ارمنستان تا چه میزان جدی است؟/تهران - واشنگتن؛ آتش‌بس موقت

تاریخ انتشار: ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۷۴۹۳۸

 

به گزارش «تابناک» روزنامه‌های امروز چهارشنبه ۲۲ شهریورماه در حالی چاپ و منتشر شد که فتنه‌های دنباله‌دار آقای مدیر کل!، خالص‌سازی و فرار مغزها، توافق ۶ میلیاردی در دقیقه ۹۰ اجرا بدون کف و هورا، کمک اون به ولادیمیر و کاهش ضریب جینی خانوار‌های ایرانی در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم: 

تهران - واشنگتن؛ آتش‌بس موقت

‪‬ جلال خوش چهره طی یادداشتی در شماره امروز ابتکار نوشت: ترجیح غرب اکنون کنترل یا کاهش تنش با تهران است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نشست کنونی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، بازتابی از این رویکرد است. آیا می‌توان این وضع را به فال نیک گرفت؟ آیا این رویکرد، رفتاری تاکتیکی و زود گذر است یا مقدمه‌ای برای شروع تغییرات بزرگ در روابط پرتنش تهران و غرب؟ ابتکار عمل در این میان با کدام طرف است؛ تهران یا واشنگتن؟ پاسخ روشن به هر یک از پرسش‌های بالا سخت خواهد بود، اما آنچه در آن تردید نیست، رویکرد واقع گرایانه‌ای است که دو طرف به آن تمکین نشان داده‌اند. نه غرب توانسته در همه سال‌های توقف برجام، تهران را در تعقیب سیاست‌های واکنشی خود عقب براند و نه تهران توانسته از مطالبات غرب در همه موضوعات مورد اختلاف بکاهد. در این صورت چه عواملی سبب آتش‌بس کنونی است؟ بی‌گمان درک این واقعیت که اگر هیچ یک از طرف‌ها در این مقابله تسلیم نشده یا شکست نخورده، اما هیچ طرف هم پیروز میدان نبوده است. در این صورت چاره کار، یافتن میانبر‌هایی است که عبور از ترافیک سنگین اختلاف‌ها را تا حدودی تحمل پذیر کند. این همان تدبیری است که طرف‌ها آن را بر تشدید بحران روابط ترجیح داده‌اند. بدیهی است وضع کنونی؛ به ویژه در روابط تهران - واشنگتن، نه شبیه «تنش‌زدایی» به سبک دوران جنگ سرد و نه تلاش برای عادی‌سازی روابط است. «آتش بس موقت» شاید نزدیک‌ترین تعبیر برای وضع کنونی باشد. آتش‌بس کنونی بر سر توافق‌های محدود انجام شده؛ تحمل غرب در قبول توانمندی هسته‌ای ایران تا مرز ۶۰ در صد غنی سازی و نه بیشتر؛ حفظ ذخایر اورانیوم در داخل ایران؛ کاستن از تنش‌های آبی در خلیج فارس و دیگر تنش‌ها در منطقه خاورمیانه؛ امکان فروش نفت ایران در بازار‌های جهانی (اگرچه اصلی‌ترین مشتری آن چین باشد)؛ گشایش‌های محدود مالی به اندازه خلاصی بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران؛ آزادی زندانیان دو تابعیتی در تهران و سرانجام تلاش برای فرصت‌سازی‌های احتمالی در خدمت به ایجاد موقعیتی که ممکن است به جدایی غرب و ایران و عادی‌سازی روابط کمک کند. آتش‌بس کنونی بی‌تردید مدیون گفتگو‌های پیدا و پنهان تهران و واشنگتن است. درواقع وضع کنونی مصداقی بر مدعای عمل‌گرایانه و پر چالشی است که می‌گوید؛ گره روابط تهران با نه تنها غرب، بلکه با جامعه جهانی، اختلافات حل نشده میان تهران - واشنگتن است. باقی همه فرع موضوع است. نکته مهم‌تر، اما این که آیا آتش‌بس کنونی به اقدامی «تاکتیکی» یا به تعبیر عامیانه اقدامی «پرشی» در بزنگاهی حساس و خطرناک است؟ یا محصول بلاتکلیفی در اختلافاتی که در چند دهه گذشته، طرف «پیروز قطعی» و «بازنده قطعی» نداشته است. غرب (اعم از ایالات متحده و اروپا) به این باور رسیده است که هرچه بر هیمنه اختلافاتش با تهران افزوده، سیاست‌های آن را بیش از پیش به سوی شرق غلطانده است. درواقع بسیاری از ناظران رویکرد به شرق از سوی تهران را ناشی از سرخوردگی‌هایی تفسیر می‌کنند که غرب مسبب آن بوده است. البته این یک تعبیر از تعابیر مربوط به انتخاب سیاست خارجی تهران است. علی‌ای حال، آنچه غرب اکنون نمی‌خواهد این که تهران بیش از این در سیاست خارجی خود به شرق روی خوش نشان دهد. از این رو مماشات تا در آینده چه پیش آید، در دستور کار غرب قرار دارد. نشست کنونی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و بحث‌های مربوط به ایران، نشان از مماشاتی دارد که در ترجیح غرب سایه انداخته است. تهران، اما در این بزنگاه، به‌گونه‌ای واقع‌گرا در سیاست خارجی خود قدم زدن در دو خط موازی را دنبال می‌کند. سرعت گام‌هایش در هریک از این دو خط، بستگی به دوری یا نزدیکی به اهدافی دارد که نظرات آن را تامین کند. در این حال تهران پس از جنجال‌های مربوط به این مهم که برای دستیابی به راه بازگشت به جامعه جهانی، سرانجام، طرف اصلی مذاکره کننده او امریکاست یا تروئیکای اروپایی؟ در این آتش بس با واشنگتن توافق کرده است. این انتخاب اشتباه نیست؛ زیرا سکوت و تمکین اروپا از وضع جاری، نشان می‌دهد که گره اصلی را در کجا می‌توان باز کرد؛ همانگونه که در سال ۲۰۱۵ میلادی و امضای توافقنامه برجام تجربه شد. این توافق همچنین نشان داد که برخلاف ادعای «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس، سیاست بر نگاه فنی و مستقل این نهاد بین‌المللی سنگینی دارد؛ اگر بنا بر توافق و یا تفاهم میان طرف‌های اصلی باشد. بیانیه پایانی نشست این فصل شورای حکام، نمودی خواهد بود از توافق یا تفاهمی که اجرای آن با آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران و نیز آزادی زندانیان دو تابعیتی در فاصله اندک با پایان نشست، در دستور کار طرف‌ها قرار دارد. این توافق یا تفاهم، نه مفهوم عادی‌سازی روابط را با خود دارد و نه هنوز به مفهوم تنش زدایی نزدیک است. آتش بس موقت شاید نزدیک‌ترین تعبیر برای وضع موجود باشد؛ وضعی که همچنان شکلی ژلاتینی و لغزنده خواهد داشت.

علت مواضع اخیر مقامات اسرائیل علیه ایران و طرح بحث ترور مقامات ایرانی چیست؟

محسن فایضی کارشناس مسائل اسرائیل طی یادداشتی در شماره امروز ایران نوشت: دلیل اصلی طرح ادعای علنی ترور مقامات ایرانی در ادامه مطرح شدن ترور رهبران مقاومت در لبنان و غزه، بالاخص شخص صالح العاروری است. حدود ۱۰ روز پیش رسانه‌ها، مقامات و حتی شخص نتانیاهو در جلسه کابینه از قصد خود برای ترور العاروری از رهبران حماس که ساکن بیروت است سخن می‌گفتند. صهیونیست‌ها بهانه ترور وی را اقدامات و برنامه‌ریزی این شخص در کرانه باختری ذکر کردند. نکته آنجاست که اسرائیلی‌ها در وضعیت نابسامان حقوقی و اقتصادی داخلی، با یک بحران جدی و کم‌سابقه در کرانه باختری و بالاخص مناطق شمال آن یعنی جنین نیز روبه‌رو هستند. آن‌ها می‌دانند اگر این روند عملیات‌های مسلحانه و تثبیت قدرت گروه‌های مقاومت در جنین ادامه پیدا کند، بخشی از شمال کرانه باختری به وضعیتی شبیه نوارغزه تبدیل و کنترل امنیتی آن غیر ممکن خواهد شد. آن‌ها برای تغییر شرایط جنین که نتیجه عملکرد صالح العاروری و مقاومت می‌دانند، برای نخستین بار در ۲۰ سال اخیر جنگ و حملات گسترده‌ای علیه جنین آغاز کردند که البته خیلی زود با انفجار بمب زیر ماشین‌های زرهی خاص ارتش اسرائیل که ببر می‌نامند، ناکام ماند.
نتیجه‌گیری صهیونیست‌ها آن است که تنها راه متوقف کردن برنامه مقاومت در کرانه باختری، هشدار علنی، تهدید به ترور و بالا بردن هزینه برای طرف مقابل است. ضمن آنکه شرایط خاص داخلی این رژیم و نیاز شخص نتانیاهو به بحران‌سازی و القای داشتن دست برتر علیه دشمنان را هم نباید نادیده گرفت. نمونه اخیر آن، هیاهوسازی نتانیاهو از طرح کریدور هند تا اروپا در حاشیه اجلاس است که G۲۰ آن را هم می‌توان در این پازل دید. نخست‌وزیر اسرائیل سعی می‌کند طرحی را که تا اجرا فاصله دارد و جزئیات آن هم مشخص نیست اقدامی تاریخی جا بیندازد و خود را در مسیر عادی‌سازی با کشور‌های عربی موفق جلو دهد.
بنابراین، لیست ترور ارائه شده از سوی رسانه‌های صهیونیستی، افرادی علنی و شناسایی شده هستند و گویا تنها هدف، برداشتن سنگ بزرگ با هدف هیاهو‌سازی رسانه‌ای است؛ مگرنه صهیونیست‌ها هم کم‌وبیش می‌دانند که شخصیت‌های گمنام دیگری از ایران، حزب الله، حماس و جهاد اسلامی در یک اتاق فکر مشترک در حال پیاده‌سازی گام به گام تسلیح کرانه باختری اند.

 

مناقشه آذربایجان با ارمنستان تا چه میزان جدی است؟

صلاح‌الدین هرسنی کارشناس مسائل بین‌الملل طی یادداشتی در شماره امروز جهان صنعت نوشت: مناقشه قره‌باغ در سال‌های مختلف باعث درگیری بین آذربایجان و ارمنستان شده است. آخرین مناقشه مربوط به سال ۲۰۲۰ بوده که به واسطه جنگ ۴۴روزه ایروان و باکو و به دلایلی، چون روابط منازعه‌آمیز طرف‌های درگیر، تداوم رقابت‌های ژئوپلیتیک و رویکرد‌های متضاد بازیگران منطقه‌ای، اتخاذ آتش‌بس یعنی ترک موقت مخاصمه به جای صلح دائم، ورود بازیگران نیابتی مانند ترکیه متعلق به جبهه آذربایجان و ورود روسیه به جبهه ارمنستان، کنار گذاشتن ایران از طرح‌های آتش‌بس و صلح در منطقه و فقدان تدارک طرح و اصول حقوقی برای حل بحران، آذربایجان توانست بخشی از قره‌باغ و ۷ ناحیه اطراف آن را تحت کنترل خود درآورد. در شرایط حاضر نیز اعلام مواضع نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان به مناسبت تصویب اعلامیه استقلال قره‌باغ کوهستانی زخم کهنه قره‌باغ دوباره سر باز کرده است، چراکه در پاسخ به این اعلام مواضع نیکول پاشینیان، الهام علی‌اف رییس‌جمهوری آذربایجان قویا اعلام کرده که اظهارات پاشینیان به جهت آنکه یک دستکاری سیاسی جعلی و دروغین است، در تضاد با مواضع قبلی وی بوده و مواضع جدید او به مثابه ضربه‌ای جدی به روند صلح سال ۲۰۲۰ است. به این ترتیب و با پاسخ متقابلی که از سوی علی‌اف در قبال مواضع پاشینیان داده شده است، می‌توان گفت که دو کشور به‌رغم صلح نیم‌بند در پایان مناقشه ۲۰۲۰ در شروع و آغاز یک بحران قرار گرفته اند. اینکه آذربایجان قصد تحریک ارمنستان را به واسطه جمع‌آوری نیرو در مرز‌های ارمنستان دارد و کاروان نظامی آذربایجان نیز به حوالی مرز‌های ارمنستان در حال پیشروی هستند، همگی دلالت بر آن دارند که اظهارات پاشینیان با مذاق و مزاج علی‌اف سازگار نبوده و آذربایجان به جهت مستظهر بودن به حمایت ترکیه به عنوان برادر بزرگ‌تر نیاز و با نیم‌نگاهی به تل‌آویو قصد توسعه بحران را دارد و قرار نیست از کوبیدن بر طبل جنگ عقب‌نشینی کند. به این ترتیب با تحرکاتی که از سوی آذربایجان در حوالی مرز‌های ارمنستان انجام شده، حمله آذربایجان منتفی نیست و همین سبب شده ارمنستان نیز بخواهد یگان‌های یکم، دوم، سوم و چهارم نظامی خود در مرز‌های متعارف با آذربایجان را فعالانه تقویت کند.
البته اعلام مواضع آذربایجان و تجهیز یگان‌های دفاعی ارمنستان همه اسباب و علل مناقشه جدید آذربایجان با ارمنستان نیست. این مناقشه جدید تا میزانی متاثر از موضوع امنیت و حمایت از حقوق ارامنه قره‌باغ است که به‌زعم نیکول پاشینیان حل‌نشده باقی مانده است و می‌تواند همچون آتشی زیر خاکستر باشد. ضمن آنکه رزمایش جدید ارمنستان و آمریکا تحت عنوان «شریک عقاب ۲۰۲۳» آن هم در چارچوب آماده‌سازی برای شرکت در عملیات‌های صلح‌بانی بین‌المللی، دستمایه مخالفت روسیه شده است. در این ارتباط، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در نشست جی۲۰ با اظهار تاسف نسبت به رزمایش برنامه‌ریزی شده آمریکا و ارمنستان گفت: «تلاش‌های ناتو برای نفوذ در این منطقه نتیجه خوبی نخواهد داشت. ما هیچ خروجی خوبی در این نمی‌بینیم که یک کشور متخاصم ناتو سعی دارد در قفقاز جنوبی نفوذ کند. فکر نمی‌کنم این برای هیچ‌کس خوب باشد؛ از جمله ارمنستان. از این تصمیم رهبری ارمنستان متاسفم.» از سوی دیگر ارمنستان اعلام کرده تمامیت ارضی آذربایجان را به رسمیت می‌شناسد و قره‌باغ را به عنوان بخشی از آذربایجان می‌پذیرد، اما روسیه که در مقابل می‌خواهد امنیت ارمنستان را به خود وابسته کند و نمی‌خواهد امنیت ارامنه را تضمین کند، خود زمینه را برای یک جنگ پرشدت دیگر همچون جنگ‌های دیگر آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه کوهستانی ناگورنو قره‌باغ فراهم می‌کند. به نظر هم نمی‌رسد مسامحه و تلاش رو به انحلال «گروه مینسک» و التزام به موافقت و پروتکل‌های نشست بروکسل بتواند از ورود ایروان و باکو به یک جنگ پرتنش جلوگیری کند.

منبع: تابناک

کلیدواژه: گروه بریکس قره باغ معدن طرزه استادیوم آزادی مراکش مرور روزنامه ها پوتین فرار مغزها مناقشه قره باغ جمهوری آذربایجان ارمنستان واشنگتن خالص سازی گروه بریکس قره باغ معدن طرزه استادیوم آزادی مراکش

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۷۴۹۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تعیین مرزهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان و ۳ سناریوی پیش رو

با شکل گیری مذاکرات ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای مشخص شدن مرزهای مورد مناقشه، چند سناریو برای آینده قفقاز جنوبی پیش روی ماست که یکی از آنها تبدیل شدن این منطقه به پلی بین قدرتهای منطقه‌ای و جهانی است. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، از آنجایی که نظم جهانی در حال تبدیل شدن به معماری پیچیده تر با مجموعه ای از قدرت های جهانی و منطقه ای است، آینده ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی برای بازیگران داخلی و قدرت های خارجی حائز اهمیت است.

در حالی که روند طولانی و دشوار تعیین مرز بین ارمنستان و آذربایجان به عنوان یک مانع بزرگ برای عادی سازی روابط بین دو طرف بوده است، اکنون شاهد نشانه هایی از تحرکات برای شروع روند فیزیکی در جغرافیای این منطقه هستیم.

برخی استدلال می‌کنند که قفقاز جنوبی دنیای کوچک معماری گیج‌کننده کنونی قدرت جهانی است، با منافع متضاد، رقابتی و همزمان مجموعه‌ای از بازیگران منطقه‌ای و جهانی، مانند روسیه، ایران، ترکیه، ایالات متحده، رژیم اسرائیل، انگلیس، هند، پاکستان، چین، اتحادیه اروپا و تک تک اعضای اتحادیه اروپا.

کوتاه‌مدت‌ترین تهدید برای امنیت منطقه، تشدید احتمالی تهدید جدید آذربایجان علیه ارمنستان در صورت اختلاف بر سر مرزبندی جدید است که می‌تواند منجر به دخالت سایر بازیگران و شعله‌ور کردن جنگ منطقه‌ای با مشارکت مستقیم ایران، ترکیه و روسیه و دخالت غیرمستقیم رژیم اسرائیل و پاکستان، هند و فرانسه شود.

اگر این امر به واقعیت تبدیل شود، پیامدهای شدیدی برای همه کشورهای منطقه و همه قدرت‌های علاقه‌مند به یک منطقه چهارراهی باثبات قفقاز جنوبی خواهد داشت. هر کاری باید انجام شود تا آذربایجان و ارمنستان با حسن نیت به مذاکرات ادامه دهند.

پاشینیان نخست وزیر ارمنستان با درخواست باکو برای بازگرداندن چهار روستای مرزی که در زمان اتحاد جماهیر شوروی بخشی از آذربایجان بوده موافقت کرده است. این چهار روستا در سال1990 توسط نیروهای ارمنی تصرف و ساکنان آذربایجانی آن مجبور به فرار شدند.

این توافق در صورتی با توافق طرفین اجرایی شده که، روسیه نیروهای حافظ صلح را از منطقه قره باغ تخلیه و نیروهای نظامی آذربایجان جایگزین آنها خواهند شد. اهمیت مرز تعیین شده برای آذربایجان بسیار بالاست چرا که این مرز از نزدیکی خط لوله گاز اصلی روسیه عبور کرده و این منطقه دارای موقعیت نظامی مطلوبی است.

اما در خصوص تعیین مرز جدید و این توافق در آینده سناریوهای احتمالی وجود دارد که در این نوشتار به آن پرداخته شده است.

در سناریوی اول، منطقه به میدان نبرد فعال بازیگران مختلف منطقه‌ای و جهانی تبدیل می‌شود و ممکن است در نهایت تکه تکه و تقسیم شود. در این صورت ممکن است مرزهای ارمنستان و آذربایجان به خطوط گسل جدید بین قطب های جدید نظم منطقه ای و جهانی تبدیل شود که از همکاری های منطقه ای جلوگیری کرده و بر شانس ثبات و شکوفایی منطقه تأثیر منفی گذاشته و منطقه را به یک مرکز تجاری و حمل و نقل تبدیل می کند.

اگر ارمنستان در نهایت بخشی از غرب و آذربایجان با حفظ تعادل با روسیه و ایران به جهان ترک نزدیکتر شود، مرز ارمنستان و ایران به خط گسلی بین غرب و محور روسیه - ایران تبدیل خواهد شد، در حالی که ارمنستان – آذربایجان و مرزهای جدید آذربایجان خطی بین جهان غربی و غیر غربی خواهد بود.

برخی ممکن است استدلال کنند که بهترین راه حل این است که کل قفقاز جنوبی را در یک قطب از نظم نوین جهانی در حال ظهور بگنجانیم، در نتیجه یک منطقه را متحد کرده و از ایجاد هرگونه خطوط تقسیم جلوگیری می کنیم.

این سناریو کاملاً غیر واقعی است. حتی اگر ارمنستان به غرب بپیوندند که خود کاملاً چالش برانگیز به نظر می رسد، روسیه و ایران احتمالاً هر کاری را برای جلوگیری از چنین سناریویی انجام خواهند داد، زیرا نه روسیه و نه ایران خواستار قطع کامل ارتباط و تسلط بر ارمنستان نیستند. در همین حال، از آنجایی که آذربایجان بر سیاست خارجی خود بر توسعه همکاری با کشورهای ترک تاکید بیشتری دارد، تصور پیوستن آذربایجان به اتحادیه اروپا، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و یا غرب چالش برانگیز است.

سناریوی دوم، آینده ای جایگزین برای قفقاز جنوبی وجود دارد تا از تبدیل شدن به یک منطقه تکه تکه شده تحت تأثیر قدرت های رقیب خودداری کند. در این آینده، این منطقه به پلی برای بازیگران منطقه ای و جهانی تبدیل خواهد شد و پتانسیل خود را برای خدمت به عنوان یک مرکز ترانزیت و لجستیک برای اروپا، روسیه، خاورمیانه، هند و چین به طور کامل درک خواهد کرد.

در این سناریو، منطقه بخشی (به طور کامل یا جزئی) از هیچ قدرت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی در حال ظهور در جهان پسا تک قطبی نخواهد بود. این سناریو نه تنها منطقه را به یک هاب ترانزیتی و لجستیکی، بلکه به یک پلتفرم مناسب برای گفتگوهای بازیگران جهانی و منطقه ای، از جمله ایالات متحده – روسیه، ایالات متحده – ایران، اتحادیه اروپا – روسیه، تبدیل خواهد کرد.

این سناریو عاملیت کشورهای منطقه را افزایش می دهد و آنها ظرفیت و توانایی تأثیرگذاری بر تحولات قفقاز جنوبی را خواهند داشت و در مورد آینده خود اظهار نظر می کنند.

شرط اجباری تحقق سناریوی دوم، آغاز گفت‌وگو و همکاری بین هر 3 کشور منطقه است و به عنوان اولین گام در این مسیر، کشورها باید قوانین بین‌المللی از جمله عدم توسل به زور را بپذیرند و به آن پایبند باشند.

پس از بیش از 30 سال درگیری و جنگ، این سناریو ممکن است غیر واقعی به نظر برسد. با این حال، این تنها گزینه برای تأمین آینده ای امن، باثبات و مرفه برای منطقه و مردم آن است.

اولین گام برای تحقق این سناریو می‌تواند راه‌اندازی بسترهای کارشناسی منطقه‌ای برای گفتگو و مناظره با استفاده از جعبه ابزار دیپلماسی باشد. سپس ایده‌ها و پیشنهادات تدوین‌شده و مورد توافق در آن پلتفرم‌ها می‌تواند به مقامات مربوطه در منطقه و فراتر از آن از جمله روسیه، ایران، ترکیه، اتحادیه اروپا و آمریکا ارائه شود.

در حالت ایده آل، آذربایجان و ترکیه می توانند رقابت را در جهت تعامل سازنده هدایت کنند. از طریق فرمت 3+3، آذربایجان قصد دارد این رقابت را به سمت مسیری سازنده‌تر هدایت کند، آشتی منافع را تقویت کند و بحث‌های آزاد را در مورد همه مسائل منطقه‌ای که همه کشورهای منطقه را درگیر می‌کند، تسهیل کند.

شایان ذکر است، امضای معاهده صلح با آذربایجان فرصتی را برای ارمنستان و غرب فراهم می کند تا به طور مؤثری از نفوذ روسیه بر ارمنستان بکاهند. با این حال، به عنوان دموکراسی های انتخاباتی، این کشورهای غربی همچنان با چالش برآوردن خواسته های لابی ارمنی مواجه هستند. پیام صریح آذربایجان به غرب این است که نمی تواند هر دو طرف را داشته باشد. به عبارت دیگر، نمی‌تواند با لابی ارمنی مماشات کند و با وادار کردن آذربایجان به مصالحه بر سر منافع خود، به پیمان صلح دست یابد.

آذربایجان به عنوان تنها کشوری که بین روسیه و ایران واقع شده است، موقعیت منحصر به فردی دارد که هر دو جزو تحریم‌شده‌ترین کشورهای جهان توسط ایالات متحده و غرب به طور گسترده‌ هستند.

فاصله باکو تا مرز روسیه فقط 200 کیلومتر و در جهت مخالف تا مرز ایران 282 کیلومتر است.آذربایجان را می توان به طور استعاری به قلعه ای مستحکم تشبیه کرد که بر فراز تپه ای قرار گرفته و تحت تأثیر و فشار همسایگان قدرتمند خود قرار دارد. این موضع قدرت‌های غیرمنطقه‌ای را نیز به این فکر می‌اندازد که باید از خاک آذربایجان به عنوان پل ارتباطی علیه همسایگان خود استفاده کنند. بنابراین، یافتن توازن ظریف و خنثی کردن فشارهای همسایگان قدرتمند و قدرت های بیرونی بدون خطر رویارویی مستقیم با قدرت های منطقه ای و جهانی بسیار دشوار است.

این استراتژی بر اساس مجموعه ای از اصول با هدف معرفی آذربایجان به عنوان یک بازیگر قابل پیش بینی و قابل اعتماد در چشم قدرت های منطقه ای و جهانی است و سیاست های آذربایجان در خصوص تحولات در منطقه را چنین می توان بیان کرد:

همکاری آذربایجان با هیچ کشوری علیه کشور ثالث به ویژه کشورهای همسایه نبوده و نخواهد بود.همانطور که رئیس جمهور الهام علی اف تاکید کرد، خاک آذربایجان به عنوان میدان جنگ برای قدرت های منطقه ای و جهانی نخواهد بود. آذربایجان اجازه چنین استفاده ای را نخواهد داد.آذربایجان متعهد است که از تبدیل شدن قلمرو خود به پل ارتباطی قدرت های خارج از منطقه جلوگیری کند. آذربایجان از مداخله در انتخاب های سیاست خارجی همسایگان خود خودداری می کند، مگر اینکه این انتخاب ها تهدیدی مستقیم برای منافع ملی کشور باشد.حداقل انتظاراتی که روسیه از کشورهای پس از فروپاشی شوروی دارد، برای اینکه به عنوان یک تهدید تلقی نشود، شامل خودداری از مشارکت فعال در پروژه های ژئوپلیتیکی است که توسط غرب برای مقابله یا مهار روسیه تنظیم شده است. اساساً این به معنای نشان دادن عدم تمایل به پیوستن به ناتو یا ورود به اتحادیه گمرکی با اتحادیه اروپا است. با این حال، وسعت فضای موجود آذربایجان برای انجام یک سیاست خارجی مستقل قابل توجه است و دقیق تر است که آن را متعادل توصیف کنیم، به ویژه وقتی که از دریچه واقع گرایانه به آن نگاه کنیم. زیرا سیاست خارجی آذربایجان کاملاً واقع بینانه است.بر خلاف اتهامات باندبازی، آذربایجان با امضای توافقنامه همکاری استراتژیک و حمایت متقابل آذربایجان و ترکیه، اتحاد نظامی و سیاسی خود با ترکیه را مستحکم کرده است. این توافقنامه که توسط پارلمان های هر دو کشور به تصویب رسیده است، آنها را به عنوان متحدان نظامی و سیاسی معرفی می کند و مشارکت استراتژیک را به نمایش می گذارد که این امر موجب تقویت هژمونی ترکیه در منطقه خواهد شد. البته لازم است به اقداماتی که آذربایجان به ضرر منافع استراتژیک روسیه تلقی می شود اشاره ای داشته باشیم، این اقدامات شامل ایجاد خطوط لوله نفت و گاز است که روسیه را دور می زند. حمایت آذربایجان از گرجستان، به ویژه در سال های 2007 و 2008، کمک به امنیت انرژی گرجستان، توسعه زیرساخت های حمل و نقل که روسیه را دور می زند، ایفای نقش کلیدی در ادغام کشورهای ترک و حمایت آذربایجان از اوکراین پس از حمله روسیه در سال 2022 اشاره کرد.

در نهایت ذکر این مسئله که ایجاد مرز بندی جدید میان آذربایجان و ارمنستان همانطور که می تواند ایجاد کننده صلح و امنیت در منطقه باشد در مقابل با کوچکترین اشتباه در سیاست خارجی هر یک از طرفین دربردارنده و تشدید کننده تنش در منطقه خواهد بود.

یادداشت: معصومه محمدی کارشناس مسائل اوراسیا

انتهای پیام/